ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਗਦੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਜਿਸਨੇ ਵਾਇਰਲੈੱਸ ਵੇਵ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਦਾ ਜਨਮ 30 ਨਵੰਬਰ, 1858 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ 23 ਨਵੰਬਰ, 1937 ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਪਿਤਾ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਰਾਸਤ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਇੱਕ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਕੰਮ ਸੀ। ਉਹ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਬੋਸ ਦਾ ਜਨਮ ਬਿਕਰਮਪੁਰ, ਬੰਗਾਲ ਜੋ ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁਨਸ਼ੀਗੰਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਭਗਵਾਨ ਚੰਦਰ, ਹਿੰਦੂ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਬ੍ਰਹਮੋ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ, ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਬੋਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਸਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੋਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ, “ਉਸ ਸਮੇਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਣਾ ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਰੁਤਬੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ। ਜਿਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਮੁਸਲਿਮ ਸੇਵਾਦਾਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮੇਰੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਛੇਰੇ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮੇਰੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਦੋ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ।"
ਭਗਵਾਨ ਚੰਦਰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਚੰਗੇ ਸੀ ਪਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬਚਤ ਨੂੰ ਆਸਾਮ ਵਿੱਚ ਚਾਹ ਉਗਾਉਣ ਵਰਗੇ ਕਈ ਵਪਾਰਕ ਉੱਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।
ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੋਸ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਗਏ, ਪਰ ਸਿਹਤ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕੋਰਸ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।
ਭਾਰਤ ਪਰਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤੀ ਮਿਲੀ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਹਮਰੁਤਬਾ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਮਿਲੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕੋਲ ਸਹੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।
ਫਿਰ ਵੀ ਬੋਸ ਨੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਵਰਤਨ, ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਗੈਲਵੈਨੋਮੀਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੰਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। 1895 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਤਰੰਗਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡੇਲੀ ਕ੍ਰੋਨਿਕਲ ਨੇ 1896 ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਕਿ "ਖੋਜਕਾਰ ਜੇ. ਸੀ. ਬੋਸ ਨੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਮੀਲ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਸਿਗਨਲ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਜੂਬੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ।"
ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਬੋਸ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਲੱਗੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਕ ਏਜੰਟਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤੇਜਕਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੀ ਬਿਜਲਈ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਧਿਆਪਕ, ਉਹ 1915 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਬੋਸ, ਜਿਸ ਨੇ 1896 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਕਹਾਣੀ, ਨਿਰੁਦੇਸ਼ੇਰ ਕਾਹਿਨੀ ਵੀ ਲਿਖੀ ਸੀ, ਦੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ।
1937 ਵਿੱਚ ਜਗਦੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਇਸ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਬਰਸੀ ਮੌਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਵ ਭਿੱਜੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਅਰਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
