15 ਜੁਲਾਈ 1955 ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਈ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਸਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਕਸ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜੋ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨੇਤਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਲਗਾਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਨਵੰਬਰ 1889 ਨੂੰ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਮੋਤੀ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਸਵਰੂਪਿਨੀ ਥੱਸੂ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਨਹਿਰੂ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਏ ਅਤੇ 1907 ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਕਾਲਜ ਗਏ। ਆਪਣੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਹਿਰੂ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1912 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।
1912 ਤੱਕ, ਨਹਿਰੂ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਬਣ ਗਏ। ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੁਚੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਲਈ ਫੰਡ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
1919 ਤੱਕ, ਨਹਿਰੂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜ ਰਹੀ ਸੀ। ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲਈ ਅਤੇ 1920 ਅਤੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਵਲ ਅਣਆਗਿਆਕਾਰੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਜੇਲ੍ਹ ਗਏ। 1928 ਤੱਕ ਨਹਿਰੂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।
ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੇ ਨੇਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜਿਨਾਹ ਦੁਆਰਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਮੁਸਲਿਮ ਰਾਜ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਆਖਰਕਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ, ਨਹਿਰੂ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਅਤੇ ਮਈ 1964 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਰਗੇ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ।
ਕੋਲਡ ਵਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ "ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਿਰਪੱਖਤਾ" ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਵਾਲੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਏਜੰਟ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਨੈਮ ਜਿਸਦਾ ਭਾਵ ਨਾਨ ਅਲਾਇਨਡ ਮੂਵਮੈਂਟ ਸੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਨੈਮ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
1962 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਚੀਨੀ ਸਰਹੱਦੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਤਣਾਅ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਾਰ ਹੋਈ ਨੂੰ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ 27 ਮਈ 1964 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਿਰਾਸਤ ਛੱਡੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕਈ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਹਿਰੂ ਜੈਕਟ ਅਤੇ ਨਹਿਰੂ ਕੈਪ ਵਰਗੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਿਚਰਡ ਐਟਨਬਰੋ ਦੀ ਗਾਂਧੀ, ਸਰਦਾਰ, ਸ਼ਿਆਮ ਬੈਨੇਗਲ ਦੀ ਟੀਵੀ ਲੜੀ ਭਾਰਤ ਏਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦ ਡਿਸਕਵਰੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ, ਗਲਿੰਪਸੇਜ਼ ਆਫ਼ ਵਰਲਡ ਹਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਟੂਵਾਰਡ ਫ੍ਰੀਡਮ।
