ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਵਾਂਗ 'ਚ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਝੜਪ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਤਿੱਬਤੀ ਬੋਧੀ ਨੇਤਾ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਅਤੇ ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ ਦੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਦਲਾਈਲਾਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਪਰਤਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਪਸੰਦ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ ਦੇ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਚੀਨ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਹ 1962 ਨਹੀਂ, 2022 ਹੈ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ 'ਚ ਜਦੋਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਤੋਂ ਤਵਾਂਗ ਝੜਪ 'ਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਲਾਤ ਸੁਧਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਯੂਰਪ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕੀਲਾ ਹੈ, ਪਰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਤਵਾਂਗ 'ਚ LAC 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ-ਚੀਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਯਾਂਗਤਸੇ ਝੜਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੋਧੀ ਮੱਠ ਦੇ ਲਾਮਿਆਂ ਨੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਲਾਮਾ ਯੇਸ਼ੀ ਖਾਵੋ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 1962 ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ 2022 ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਖਸ਼ੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਤਵਾਂਗ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੇਗੀ। ਲਾਮਾ ਯੇਸ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ ਦੇ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਨੇ 1962 ਦੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਵੀ ਮੱਠ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਲਾਮਾ ਯੇਸ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ 5ਵੇਂ ਅਤੇ 6ਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ ਵਿੱਚ 500 ਭਿਕਸ਼ੂ ਹਨ। ਮੱਠ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਗੁਰੂਕੁਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 89 ਛੋਟੇ ਘਰ ਹਨ। ਬੋਧੀ ਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਥੇ ਆਮ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਵਾਂਗ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਝੜਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ (IAF) ਨੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਲੜਾਕੂ ਹਵਾਈ ਗਸ਼ਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਤਵਾਂਗ 'ਚ ਝੜਪ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਚੀਨ ਨੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਡਰੋਨ ਭੇਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਅਰੁਣਾਚਲ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।
