ਭਾਰਤ 'ਚ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਕੋਈ ਵੀ ਵਪਾਰੀ ਜੋ ਆਟਾ, ਮੈਦਾ, ਸਮੋਲੀਨਾ (ਰਾਵਾ/ਸਰਗੀ), ਹੋਲਮੀਲ ਆਟਾ ਅਤੇ ਰਿਜ਼ਲਟੈਂਟ ਆਟਾ ਐਕਸਪੋਰਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰ-ਮੰਤਰਾਲਾ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲੈਣੀ ਪਵੇਗੀ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ (ਡੀਜੀਐਫਟੀ) ਨੇ 6 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 13 ਮਈ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ 'ਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਰਾਮਦ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਪਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਟਾ, ਮੈਦਾ ਅਤੇ ਸੂਜੀ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਵਣਜ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਣਕ ਦੀ ਬਰਾਮਦ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਲਗਭਗ 100,000 ਟਨ ਆਟਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 500,000 ਟਨ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਸਤੂ ਦੀ ਵੱਧ ਜਾਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਮੰਗ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮੰਗ ਘੱਟ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕੀਮਤ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਮੰਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਘੱਟ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੀਮਤ ਵਧੇਗੀ।
ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਅਤੇ ਆਟੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਘਟ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਭਾਰਤ 'ਚ ਵਪਾਰੀ ਕਣਕ ਅਤੇ ਆਟੇ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਵੇਚਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਵੇਚਣ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਭਾਅ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਅਤੇ ਆਟੇ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੀਮਤ ਵਧਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸੀ।
ਇਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਣਕ ਅਤੇ ਆਟੇ ਦੀ ਬਰਾਮਦ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਕੇ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਟੇ ਤੋਂ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੋਟੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਿਸਕੁਟ ਅਤੇ ਬਰੈੱਡ ਆਟੇ ਤੋਂ ਹੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਕਣਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਟਾ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ।
ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਗਿਰਾਵਟ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣਗੇ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣ ਨਾਲ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧੇਗੀ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਮੰਗ ਮੁਤਾਬਕ ਸਪਲਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਧ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਧੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਜਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਮੰਗ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ।
