ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। 19 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ ਯਾਨੀ NFHS ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ 1992 ਤੋਂ 2020 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ 3.4 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਔਸਤਨ 3 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਕੇ 2 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2019 ਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 1.2% ਘੱਟ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮੁਤਾਬਕ, ਆਬਾਦੀ ਵਧਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। 1990 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਕਿ 1990 ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 50 ਸਾਲ ਸੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਵਧ ਕੇ 60 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1960 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ 1000 ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 162 ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। 2020 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ 1000 ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 26 ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 1960 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ 45.22 ਸੀ, ਜੋ 2020 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 70.15 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਜੀਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਲੋਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਗਰੀਬੀ ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕਾਰਨ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ। ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1960 ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 65% ਵਧ ਗਈ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮਦਨ ਵਧ ਕੇ 6.2% ਅਤੇ 7% ਹੋ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਉੱਚ ਅਸਮਾਨਤਾ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ।
