ਅੱਜ ਦੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜਾਣਾਂਗੇ ਸ਼ਰਾਧ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀ-ਕੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਰਾਧ ਦੀ ਵਿਧੀ
ਸ਼ਰਾਧ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਨਦੀ ਜਾਂ ਛੱਪੜ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਅੰਜਲੀ ਵਿੱਚ ਤਿਲ-ਜੌ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਪੂਰਵਜ ਨੂੰ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਘਰ ਅਤੇ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਤਰਪਨ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਰਫ ਕੁਸ਼ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਆਸਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
ਗੰਗਾਜਲ, ਦੁੱਧ, ਸ਼ਹਿਦ, ਤਿਲ, ਜੌਂ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਪੂਜਾ-ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਤਾਂਬੇ ਅਤੇ ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਧ ਕਰਨਾ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ।
ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿੱਤਰ ਪੱਖ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖਾਧਾ ਭੋਜਨ ਸਿੱਧਾ ਪੁਰਖਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੱਤਰ ਵੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਵਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਾਧ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ।
ਪਿੱਤਰ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੋਈ ਵੀ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸ਼ਰਾਧ ਭੋਜ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਦੇ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਖੇਤਰੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਗਾਇਤਰੀ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ। ਭੋਜਨ ਪੂਰਵਜ ਦੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਤਰੀਕ 'ਤੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਰਾਧ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਵੇਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਪੂਰਵਜਾਂ ਲਈ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਧ ਪੱਖ ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਆਦਰ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰੋ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਭੋਜਨ ਲਈ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਲੱਕੜ ਦੀ ਪੱਟੀ ਜਾਂ ਕੁਸ਼ 'ਤੇ ਬਿਠਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਯਮ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਤੋਂ ਪੂਰਵਜ ਆਉਂਦੇ-ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਭੋਜਨ ਛਕਾਓ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾਨ-ਦਕਸ਼ੀਨਾ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮੰਗੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਛੱਡ ਕੇ ਆਓ। ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਵੀ ਵਿਦਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦਿੰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਲਈ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤਲ ਜਾਂ ਤਾਂਬਾ, ਚਾਂਦੀ, ਪਿੱਤਲ ਆਦਿ ਦੇ ਬਣੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਨਾਲ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਲਈ ਪਿੱਤਲ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ।
ਸ਼ਰਾਧ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਗਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਖੀਰ, ਮਠਿਆਈਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਕਿ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਦਾਅਵਤ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਾਮਸਿਕ ਤੱਤ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਬਾਸੀ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਪਰੋਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਵਜ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਦਾਵਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਾਪ ਦੇ ਕੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਿਤ੍ਰੁ ਦੋਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕਰਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮੌਨ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਭੋਜਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾ ਆਵੇ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੋਲਣ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜਾਂ ਤੱਕ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦਿੰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਨਾ ਪੁੱਛੋ ਕਿ ਭੋਜਨ ਕਿਵੇਂ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਭੋਜਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਾਧ ਪੱਖ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਤੁਹਾਡੇ ਪੂਰਵਜ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਬੂਹੇ 'ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੁੱਖੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰ 'ਚ ਲੜਾਈ-ਝਗੜੇ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ ਕਰੋ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੁਰਖੇ ਗੁੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
